Waar moet je je bewust van zijn als je overweegt te gaan beginnen met beleggen?
Deze tien weetjes kunnen het verschil maken tussen financieel onafhankelijk worden en bloedend eindigen langs de kant van de weg.
- Door breed te beleggen in aandelen kun je als het ware een stukje van de wereldeconomie kopen.
- Weet dat er onheil in het verschiet ligt, beurscrashes en recessies zijn onvermijdelijk.
- De wereldeconomie herstelt zich altijd.
- Per saldo groeit de wereldeconomie, al is het dus met pieken en dalen.
- Bereid je voor op een emotionele achtbaan, paniek en hebzucht zal je niet bespaard blijven.
- Geniet van recessies als alles in de uitverkoop is, wees op je hoede als dat niet nodig lijkt.
- Maak rationele beslissingen, geen emotionele.
- Wees sceptisch.
- Verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt is niemand anders dan jijzelf.
- Je bent of kent niet de slimste persoon op aarde (nee, echt niet) en dat hoeft ook niet.
Wil je niet verder lezen maar direct een beleggingsrekening openen bij DEGIRO? Check dan eerst of er op dit moment geen tijdelijke aanbieding van toepassing is.
Door breed te beleggen in aandelen kun je als het ware een stukje van de wereldeconomie kopen
Zo simpel is het echt. We kunnen beleggen in aandelen of exchange-traded funds (ETF’s) en op die manier een stukje van de wereldeconomie kopen. Als we op de beurs een aandeel kopen, bijvoorbeeld een aandeel in Shell, dan worden we mede-eigenaar van dat bedrijf, in dit voorbeeld: Shell. Doet het bedrijf het goed, dan stijgt de waarde van Shell, stijgt de beurskoers en dus stijgt ook de waarde van ons aandeel in Shell. De waarde van een bedrijf is immers in beginsel gelijk aan de waarde van alle aandelen in diens aandelenkapitaal.
Bedrijven kun je beschouwen als organisaties van kapitaal en arbeid die deelnemen aan het economisch verkeer en gericht zijn op het maken van winst. Er zijn mensen die geld hebben geïnvesteerd in het bedrijf en mensen die door het verrichten van arbeid de doelstellingen van dat bedrijf proberen te verwezenlijken. Elke dag weer. Beschouw bedrijven als ware het levende, ademende en dynamische entiteiten zijn, elk strevend naar succes in een keiharde wereld.
Terug naar ons voorbeeld. Ons aandeel in Shell kan in waarde stijgen, maar ook in waarde dalen. Ondanks alles, kan het bedrijf een miljardeninvestering doen in wat later blijkt een financieel fiasco te zijn met een halvering van de waarde van ons aandeel als gevolg. Shell kan ook failliet gaan, bijvoorbeeld door een milieuramp waar het bedrijf aansprakelijk voor is. In dat geval zijn we ons geld kwijt, we zullen geen cent meer voor het aandeel terugkrijgen. Dat willen we niet. Zeker niet als we ons hele vermogen in aandelen van dat ene bedrijf hebt gestopt.
Kopen we in plaats daarvan een aandeel van elk bedrijf dat in de AEX Index is opgenomen, dan zijn we mede-eigenaar geworden van de 25 grootste bedrijven waarvan de aandelen worden verhandeld op de Amsterdamse effectenbeurs. Kopen we daarnaast een aandeel in elk bedrijf dat in de AMX Index (Amsterdam Midkap Index) en de AScX (Amsterdam Small Cap Index) is opgenomen, dan zijn we bovendien mede-eigenaar geworden van 25 middelgrote en 25 ‘kleine’ bedrijven waarvan de aandelen in onze hoofdstad worden verhandeld.
We zijn nu mede-eigenaar van maar liefst 75 bedrijven, acterend in diverse sectoren en van verschillend formaat. Sommige bedrijven zullen het goed doen, andere bedrijven zullen het minder goed doen. Onze risico’s en kansen zijn nu verspreid. Desalniettemin, zijn er veel grotere bedrijven en start-ups waar we geen mede-eigenaar van zijn en die in de toekomst sterkere concurrenten kunnen blijken te zijn waardoor de 75 bedrijven waar wij in hebben geïnvesteerd langzaam maar zeker van het toneel verdwijnen. Denk aan bedrijven als Microsoft, Apple, Disney, Netflix, BP, Google en Facebook waarvan de aandelen op de New York Stock Exchange worden verhandeld.
We kunnen ook aandelen kopen in duizenden beursgenoteerde bedrijven. Nu zal je niet genoeg geld hebben om ook maar één aandeel in al die bedrijven te kopen. Als je dat geld al zou hebben dan zou je het waarschijnlijk nog niet doen vanwege de hoge transactiekosten die de broker in rekening zou brengen, nog los van de tijd die het je zou kosten om al die bedrijven op te sporen en er een aandeel in te kopen.
Met ETF’s kan dat, vrij letterlijk, wél. Met ETF’s zoals VWRL, of combinaties zoals IWDA en EMIM of VTI en VXUS (waarover ik later een aparte blog zal schrijven) kunnen we op een relatief eenvoudige wijze participeren in duizenden bedrijven. We bezitten dan dus, vrij letterlijk, een aandeel in vrijwel alle beursgenoteerde bedrijven ter wereld. Al die bedrijven samen zou je kunnen beschouwen als de wereldeconomie.
Weet dat er onheil in het verschiet ligt, beurscrashes en recessies zijn onvermijdelijk
Afgezien van het feit dat het in 2008 ‘even tegen zat’, hebben we sinds de Tweede Wereldoorlog weinig ellende meegemaakt, toch?
- De flash crash van ‘62;
- De beurscrash van ‘73-‘74;
- Black Monday (‘87);
- Vrijdag de 13de (‘89);
- Recessie van begin jaren ’90;
- De twee verloren decennia (’91-’11);
- Black Wednesday (’92);
- Aziatische financiële crisis (’97);
- Russische financiële crisis (’98);
- Dot-com bubbel (’00);
- 11 september (’01);
- Chinese aandelenbubbel (’07);
- Financiële crisis (’08);
- Griekse schuldencrisis (’10);
- De flash crash van ‘10;
- De bear market van ’11;
- De Chinese crash van ’15-’16;
- Het verlies van ’15-’16;
- De beurscorrectie/bear market van eind ’18.
Stuk voor stuk momenten waar miljarden of zelfs triljoenen verdampten. Om nog maar niet te spreken van periodes van hyperinflatie, depressies en deflatie. Hypotheekrentes van bijna 20%, kan je het je voorstellen? De babyboomers hebben het meegemaakt en kunnen het zich nog goed herinneren.
Financieel onheil is te verwachten, wat we in 2008 hebben meegemaakt zal vroeg of laat in een iets andere vorm opnieuw voorkomen. Iedereen die een beleggingshorizon heeft van 20-30 jaar zal iets van een dergelijke omvang (waarbij je de waarde van jouw portefeuille ziet halveren) minimaal één keer meemaken. Correcties van 20% kun je zelfs om de paar jaar verwachten. Nu lees je dit en zal je denken: prima, beurskoersen gaan omhoog en omlaag, daar ben ik me van bewust en daar heb ik mee te dealen, op de lange termijn maak ik winst, nu weet ik het wel.
Veel beleggers (wonder boven wonder niet iedereen), weten dit. Toch wordt er onvoorstelbaar veel geld verloren door particuliere beleggers, bijna elke dag weer. Laten we het schoolvoorbeeld erbij pakken: de Beurskrach in New York in oktober 1929 en de Grote Depressie die een decennium aanhield. In een periode van twee jaar stortte de aandelenkoersen met zo’n 90% in elkaar. Als je jouw geld op het hoogtepunt had ingelegd dan zou je niet van deze klap zijn hersteld tot halverwege de jaren ’50. 26 jaar dus… Yikes!
Laten we evenwel een stap terug doen. Je zou uitzonderlijk veel pech hebben gehad als je precies in 1929 al je geld in aandelen zou hebben gestopt. Stel je zou het geld in ’26-’27 hebben geïnvesteerd. Veel mensen zijn in die periode ingestapt, voorbestemd om hun vermogen te zien slinken en toch, tien jaar later (als ze hun posities hadden aangehouden) zouden ze weer in het groen staan. Stel dat ze op de eerdere piek in 1920 zouden zijn ingestapt. Ze zouden onmiddellijk een klap krijgen en vijf jaar later ervan hersteld zijn. Van de ineenstorting in ’29 zouden ze in ’36 zijn hersteld. Zeven jaar.
Het punt is dat het zeer waarschijnlijk is dat je niet op het absolute hoogtepunt instapt en de klap dus ook niet zo onwaarschijnlijk hard zou zijn als de eerder aangehaalde 90%. Bovendien zou je in de jaren die volgden aandelen in de uitverkoop kunnen kopen. Je kunt het best in het begin van je ‘beleggingscarrière’ een crash meemaken. Je zal als je start als het goed is minder geld hebben dan aan het eind, je ervaart al snel wat het is om in paniek te raken en de onzekerheid te ervaren. Zie het als een cadeautje. De Grote Depressie zou je als een uitzonderlijk cadeau kunnen beschouwen, het is letterlijk uniek te noemen als je de data erbij pakt, zeer zeldzaam.
De wereldeconomie herstelt zich altijd
In ’08-’09 zijn we rakelings langs het randje gegaan, maar er niet overheen gekukeld. Opnieuw was er sinds lange tijd weer sprake van deflatie. Deflatie houdt in dat je geld morgen meer waard is dan vandaag. Vandaag kun je er één biefstuk van kopen, morgen kun je er twee kopen voor hetzelfde geld. Tegen het einde van de maand ga je voor datzelfde geld een weekendje weg. Wat doet iedereen dus? Vandaag geen geld uitgeven, je zou wel gek zijn! Rampzalig voor een economie en moeilijk om nog uit te komen. Wij hadden geluk. Terugkijkend zelfs een buitenkansje voor wie destijds is ingestapt. Veel succesverhalen in de FIRE-beweging zijn in deze periode begonnen. Datzelfde geldt voor mensen die in de Grote Depressie aandelen kochten.
Mensen die hun aandelen van de hand deden hebben een hoge prijs betaald. Mensen die hun aandelen aanhielden hebben dat niet gedaan. Zij hebben geld verdiend. Mensen die hun aandelen van de hand hebben gedaan, hebben lange tijd gewacht en zijn één of meer jaren later weer ingestapt. Vaak voor een hogere prijs dan waar ze hun aandelen voor hadden verkocht. Dubbel pech dus.
Zij die hun zenuwen onder bedwang hielden niet. Klinkt wellicht simpel of zelfs voor de hand liggend met de kennis van nu, maar als je dit overkomt dan grijpt het je naar de strot. En het laat niet los. Weken of zelfs maandenlang. Overdag en ’s nachts. ’s Nachts komen daar nachtmerries bij en overdag voorspelt iedereen in je omgeving het einde van de financiële wereld, of ‘the death of equity’. Geloof me, als de aandelenprijzen in een mum van tijd ineenstorten, eerst met 10, 20, en daarna met 30, 40 of zelfs 50% dan denk je dat het nog veel verder zal gaan, dat het anders is als in het verleden en wil je op de verkoopknop klikken om het verlies te beperken en misschien weer aandelen te kopen als de bodem is bereikt. Niet over een uur, maar nú. Anders ben je nóg meer geld kwijt.
Duurder lesgeld kan je niet betalen, want niet lang daarna gaan de beursindices weer omhoog. Altijd. Niet elk jaar. Niet elke maand. Niet elke week en al helemaal niet elke dag. Maar uiteindelijk gaat de markt meedogenloos omhoog. Kijk even goed naar onderstaande grafiek.
Kun je het dal van ’87 vinden? Het is er, niet moeilijk over het hoofd te zien maar ook zeker niet zo angstaanjagend in de juiste context. Laat dit even bij je inzinken. Na elke ramp herstelt de economie zich. Elke keer weer, zelfs na 1929 en 2008. Vaak herstellen beurskoersen zich bijna net zo snel als dat ze in elkaar stortten. Door op de verkoopknop te drukken loop je het risico dat je dat moment van herstel mist en met de gebakken peren blijft zitten. Je weet nooit wanneer het omslagpunt wordt bereikt.
Maar stel dat je met de wetenschap van nu, de mogelijkheid had om (uitsluitend) in 1929 aandelen te kopen. Gespreid over de 30 grootste Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven (met andere woorden, je zou je Dow Jones Industrial Average, afgekort: DJIA volgen die in de grafiek is weergegeven). Zou je dat dan doen?
Per saldo groeit de wereldeconomie, al is het dus met pieken en dalen
Als je in die jaren een klein vermogen had ingelegd dan zou je nu één van de rijkste mensen op aarde zijn. Nogal wiedes dat we dus zouden zijn ingestapt in 1929, met de kennis van nu. Ondanks dat in het jaar erop je 90% van dat vermogen kwijt zou zijn geraakt. Dat komt omdat we weten dat de trend onverbiddelijk is: omhoog. Het is een dollemansrit, maar we weten dat de wereldeconomie zich altijd hersteld van een ramp, en dat per saldo sprake is van groei.
Om te begrijpen waarom de markt uiteindelijk altijd omhoog gaat, helpt een beter begrip van wat de aandelenmarkt eigenlijk is. Hiervoor hebben we naar de DJIA gekeken, voornamelijk omdat hier de historische data het verst terug in de tijd gaat. De DJIA is bedacht als afgeleide van de gehele aandelenmarkt. In 1896 selecteerde Charles Dow 12 aandelen van de leidende Amerikaanse bedrijven voor zijn index. Tegenwoordig bestaat de DJIA uit 30 grote Amerikaanse bedrijven.
Laten we daar nu afstand van nemen en naar een bredere index kijken waar ook veel historische data van beschikbaar is. De S&P 500. De 500 grootste Amerikaanse bedrijven zijn in deze index opgenomen. Zoals gezegd volgt een ETF een bepaalde index, je zou het als een afgeleide ervan kunnen zien. Laten we vervolgens naar de ETF kijken die bekend is komen te staan als SPY, één van de eerste ETF’s die deze index is gaan volgen. Tegenwoordig bestaan er veel bredere indexen, zoals bijvoorbeeld de FTSE All World Index waar de in Nederland populaire ETF die bekendstaat als VWRL aan gekoppeld is, maar daar is nog niet zoveel historische data van beschikbaar.
Aangezien we in Nederland kunnen beleggen in SPY, neem ik dit als uitgangspunt voor de aandelenmarkt. Breed gespreid en met een lange historie. Stijgt de waarde van de 500 grootste in Amerika verhandelde bedrijven, dan stijgt de waarde van deze ETF in gelijke zin. Zoals je ziet, stijgt de koers van deze ETF onverbiddelijk. Het is een dollemansrit waar soms (bijna) de helft van de waarde in rook opgaat, maar de trend is: omhoog. Waarom? Er zijn twee hoofdredenen.
1: De markt is zelfreinigend
Kun je je de grafiek van de DJIA nog herinneren? Hoeveel van de oorspronkelijke 12 bedrijven denk je dat er tot op heden nog steeds in die index zijn opgenomen? Geen enkele. Sterker nog, veel van de bedrijven die vandaag de dag in de index van de heer Dow zijn opgenomen bestonden niet eens toen hij nog leefde. De meeste van de oorspronkelijke 12 zijn gekomen en gegaan of opgenomen in een groter geheel. Dit moet je onthouden: de markt is niet stilstaand. Continue ontstaan en verdwijnen bedrijven, en worden vervangen door vers bloed. Hetzelfde geldt voor een ETF als SPY, VWRL, noem ze maar op. Ken je de klassieke Bell Curve? Laten we die er even bij pakken om het onszelf gemakkelijk te maken.
De bedrijven die uiterst links zitten, zullen het slechtst presteren. Die aan de rechter zijde, het best. Alle bedrijven daartussen zullen in verschillende mate presteren. De bedrijven aan de linkerzijde zullen het waarschijnlijk niet overleven. Wat is het ergste dat er met de waarde van deze aandelen kan gebeuren? Dat het 100% van diens waarde verliest. In dat geval zal het van het toneel verdwijnen en horen we er vroeg of laat nooit meer van. Nieuwe bedrijven, mogelijk de concurrenten van het failliete bedrijf, zullen groeien, welvaren en naar de beurs gebracht worden (lees: worden opgenomen in onze index). De markt is dus zelfreinigend.
Laten we terugkeren naar de Bell Curve en kijken naar de bedrijven helemaal aan de rechterkant. Wat is de beste prestatie die zij kunnen leveren? 100%? Zeker, maar ook 200%, 300%, 1.000%, 10.000% of zelfs nóg meer. Er is geen opwaartse grens. Wat resulteert is per saldo een onverbiddelijke weg omhóóg. Maar let wel, dit geldt alleen met een index (lees: ETF’s, waar we in kunnen beleggen). Zodra ‘professional management’ erbij komt kijken, pogend de index te verslaan, geldt al het voorgaande niet. Ze kunnen slechter presteren, en doen dat ook regelmatig. Wat ze daarentegen áltijd doen, is kosten in rekening brengen. Als je belegt via DEGIRO dan kun je gebruikmaken van de kernselectie en zonder transactiekosten ETF’s aan- en verkopen en aanhouden op je beleggingsrekening (voorwaarden van toepassing). Zie ook hier.
2: Aandelen bezitten, is als delen bezitten van levende, ademende en dynamische wezens, elk strevend naar succes in een meedogenloze omgeving
Zoals gezegd zijn aandelen niet alleen getallen op een scherm. Als we een aandeel in eigendom hebben dat op de beurs wordt verhandeld, dan zijn we mede-eigenaar van een bedrijf. Een organisatie van kapitaal en arbeid die dag in dag uit werkt om het klantenbestand uit te breiden en in de behoeften van haar klanten te voorzien, om op een zo efficiënt mogelijke wijze maximale winst te maken. Ze concurreren daarbij in een meedogenloze omgeving die zij die dat het best voor elkaar krijgen beloont, en zij die dat niet lukken zonder enige emotie uitschakelt. Het is deze intense dynamiek die aandelen en de bedrijven die zij vertegenwoordigen, de krachtigste en succesvolste investeringsklasse maakt.
Dus: we weten van het bestaan van deze geldboom. Maar mensenkinderen, wat is beleggen in aandelen een hectische rit…
Bereid je voor op een emotionele achtbaan, paniek en hebzucht zal je niet bespaard blijven
Ik kan het niet genoeg benadrukken. ‘Oefenen’ met een schaduwportefeuille wanneer de koersen dalen is niet vergelijkbaar met de situatie waarbij er echt geld op het spel staat. Met een paar honderd euro spelen terwijl je duizenden euro’s op de spaarrekening hebt staan, is niets vergeleken bij wat je voelt als al je geld op het spel staat en je niet weet of, en zo ja wanneer, de koersen weer zullen stijgen. Er zullen dagen zijn dat je elk moment van de dag de beurskoersen wilt volgen en te laat komt op afspraken. Het grijpt je bij de strot en laat je niet los. Het is geen fijn gevoel.
Paniek, je zal het vroeg of laat gegarandeerd ervaren. Evenals hebzucht. Woede en vreugde wisselen elkaar snel af. Er zullen momenten komen waarop je van de daken wilt schreeuwen hoeveel geld je ‘hebt verdiend’ met beleggen, en momenten waarop je wenste dat je dat niet had gedaan. Dagen waarop iedereen je voor gek verklaart en de woorden: “I told you so” worden uitgesproken. Afgunst en jaloezie zullen daar vroeg of laat op volgen. Emoties kunnen hoog oplopen. Als je daar echt niet mee om kunt gaan en/of je de kans groot acht dat je in een emotionele opwelling toch op de verkoopknop zal klikken, stel jezelf dan de vraag of beleggen in aandelen of beleggen in ETF’s wel echt iets voor jou is.
Lieg je tegenover jezelf, dan zal je daar vroeg of laat lesgeld voor betalen. Een hoge prijs. Denk niet dat je maar voor heel even gaat beleggen, nu het toch zo goed gaat en de koersen met al dat goede nieuws niet kúnnen dalen. Denk aan hubzucht. Je hebt al 1% winst gemaakt, als dat zo doorgaat dan heb je tegen het eind van de week 3% winst gemaakt, denk je. Maar nu daalt de koers, eventjes maar, volgende week zal het wel weer stijgen. Denk ook aan paniek, als blijkt dat je het niet goed hebt ingeschat. Wat als de koersen met 2% dalen. Verkoop je dan of blijf je wachten tot de koersen weer omhoog gaan? En als het verlies is opgelopen tot 10% en je overal om je heen mensen hoort die een recessie voorspellen, je al een maandinkomen ‘hebt verloren’ en je er wakker van ligt?
Er zijn evenwel manieren om de scherpe randjes er vanaf te halen.
Twee fases in het leven van een (FIRE) belegger
Het leven bestaat uit keuzes en balans. Jouw temperament en beleggingshorizon bepalen de samenstelling van jouw portefeuille.
Kortgezegd zijn er twee fases in je leven waar het beleggen betreft. De vermogensopbouwfase en de vermogensbehoudfase. Daartussenin zit eigenlijk nog een derde: een mix van beide.
Gedurende de vermogensopbouwfase (waar je nog werkt en investeert voor de lange termijn) zou je idealiter 100% van het deel van je vermogen waar je niet binnen één of twee jaar bij hoeft, moeten investeren in aandelen. Of in ETF’s bestaande uit een mandje aandelen. Simpelweg omdat dit het beste rendement laat zien op de lange termijn. Aanhangers van de FIRE-beweging doen dit dan ook veelal met een beleggingsrekening bij DEGIRO met geld dat zij elke maand gespaard/bespaard hebben.
Gedurende de vermogensbehoudfase (waar je leeft van – het rendement op – je beleggingen) wordt veelal aanbevolen om een deel van je vermogen in obligaties (of ETF’s bestaande uit een mandje obligaties) of spaardeposito’s te stoppen. Dat helpt de achtbaan op de aandelenbeurs iets rustiger te maken.
Niet altijd is het onderscheid tussen deze fases even makkelijk te maken. Je kan gepensioneerd zijn en toch nog wat bijverdienen, of inmiddels parttime zijn gaan werken. Al dan niet in aanloop op je pensioen. Dan kun je overwegen om een mix van beide toe te passen. Dus niet uitsluitend in aandelen beleggen, maar slechts een klein percentage van je vermogen in obligaties of spaardeposito’s stoppen.
Afhankelijk van je risicotolerantie en hoeveel tijd je in beleggen wilt steken kun je nog een verder onderscheid maken en ervoor zorgen dat je jouw emoties onder controle kunt houden (lees: je wilt beleggen maar er ’s nachts niet van wakker liggen).
Balans en vermogensallocatie (asset allocation)
Samengevat zorgen aandelen voor optimalisatie van het rendement, waar obligaties en spaardeposito’s je helpen de mentale dollemansrit te controleren. Hoe groter het percentage aandelen, hoe hoger het rendement op de lange termijn en hoe wilder de mentale rit zal zijn. Nogmaals, onderschat dat niet. Hoe groter het percentage obligaties, hoe lager het rendement op lange termijn en hoe rustiger de mentale rit zal zijn. Als je aandelen wilt houden zal je mentaal sterk moeten zijn op de momenten dat alle beurskoersen in elkaar storten. En ineen storten doen ze, regelmatig en meestal op momenten dat je het niet verwacht.
Het is niet moeilijk om in een decennium waar de bomen tot in de hemel groeien winst te maken met aandelen en er mentaal geen last van te hebben. Wat echter het verschil gaat maken tussen rijkdom of bloedend in de greppel liggen is of je de stormen kunt weerstaan en de rit uit kunt zitten. Als je eerlijk bent tegenover jezelf en twijfels hieromtrent hebt, dan kun je aandelen beter vermijden en kiezen voor minder risicovolle beleggingen. Ongeacht wat je leest op internet of wat mensen in je omgeving tegen je zeggen.
Wat je mee moet nemen in je overwegingen is allereerst je temperament (ben jij risicoavers zoals het overgrote merendeel van de Nederlanders, risiconeutraal of risicozoekend), handel je snel op basis van emoties of handel je rationeel? Alleen jij kunt dit bepalen, als er ooit een moment is geweest om eerlijk tegenover jezelf te zijn dan is dit het wel. Flexibiliteit is een tweede wat je in je overwegingen mee moet nemen. Kan en wil jij je uitgaven aanpassen als dat nodig of verstandig is? Ben je bereid weer te gaan werken, te verhuizen naar een goedkoper deel van het land of een kleinere woning? Kun je nog ergens op korte termijn geld mee verdienen of geld op besparen? Hoe rigider je hierin staat, hoe minder risico je kunt (althans: zou moeten willen) lopen.
Tot slot, hoeveel geld heb je? Ook dit moet je niet vergeten mee te nemen in je overwegingen waar het gaat om risico kunnen/willen lopen. Heb je een reservepotje op een spaarrekening staan waar je één, twee of vijf jaar van kunt leven? Als je al snel aandelen moet verkopen als het even tegenzit om in je levensonderhoud te voorzien dan is het een heel ander verhaal als wanneer je ook in de diepste crisis nog van dividenduitkeringen kunt leven.
Uiteindelijk zal je zelf een keuze moeten maken. Op internet zal je allerlei aanbevelingen lezen, zoals dat je jouw leeftijd als percentage van je gehele vermogen in obligaties aan moet houden en het restant in aandelen, of je vermogen simpelweg 50/50 moet verdelen tussen aandelen en obligaties. Als je het echt niet weet dan zou ik aan de veilige kant gaan zitten en een relatief groot percentage in obligaties/spaardeposito’s aanhouden totdat je het een keer hebt meegemaakt dat aandelenkoersen minimaal 20% zijn gedaald. Kijk wat het met je doet en bepaal aan de hand daarvan of je er mentaal last van zou hebben als het percentage dat je in aandelen houdt groter was. Je kunt beter een iets lager rendement maken en ’s nachts niet wakker liggen dan de kans lopen om ofwel een iets hoger rendement te halen ofwel de helft van je vermogen kwijt te raken door in paniek op het verkeerde moment op de verkoopknop te klikken.
Tijd en moeite
Voor de vermogensopbouwfase is een allocatie van 100% in een ETF die een brede index volgt (zoals VWRL) het toonbeeld van simpliciteit. Gemakkelijker gaat het niet worden. Niet elk onderzoek wijst uit dat dit tot het optimale rendement leidt. Uit sommige onderzoeken blijkt dat een klein percentage (10 tot 20 procent) beter rendeert dan een portefeuille die voor 100% uit aandelen bestaat. Je kunt bijvoorbeeld spelen met de Vanguard Retirement Nest Egg Calculator. Je zal ook zien dat een te groot percentage pijn begint te doen.
Vergeet niet dat op elk onderzoek wel iets valt aan te merken en calculators altijd op bepaalde assumpties gebaseerd zijn. De calculator waar ik hiervoor naar verwees voorspelt dat een 80/20 verdeling (aandelen/obligaties) iets beter presteert dan 100% aandelen. Het verschil is echter klein en hoe die verschillen in de toekomst uitpakken weet niemand. Omwille van de eenvoud zou je voor een breed gespreide ETF kunnen kiezen.
Dat gezegd hebbende, kun je ervoor kiezen iets meer tijd en energie aan beleggen te besteden en ongeveer 20% van je vermogen in obligaties en/of spaardeposito’s steken. Je zou dan periodiek (bijvoorbeeld jaarlijks) je portefeuille moeten (willen) herbalanceren. Je zou dat ook kunnen doen wanneer de aandelenbeurzen heftige bewegingen laten zien (>20% opwaarts of omlaag). Dan verkoop je dus aandelen als de koersen relatief hoog staan en koop je met dat geld obligaties of stop je het in spaardeposito’s. Als de koersen relatief laag staan dan koop je juist aandelen met het geld dat je hebt vrijgespeeld door obligaties te verkopen/vrijgekomen deposito’s niet te verlengen.
Ook zou je binnen je aandelenportefeuille kunnen herbalanceren per sector of gebaseerd op de aandelenklasse (large caps, midkap en small cap), al naar gelang een bepaalde groep beter heeft gepresteerd dan de ander. Zoals het verversen van olie in je auto kost dit ook niet zoveel tijd maar het is wel essentieel dat je het niet vergeet en er elk jaar een paar uur voor reserveert in je agenda. Ook bestaan er fondsen die automatisch voor je herbalanceren, maar daar moet je uiteraard voor betalen. Wederom, een persoonlijke keuze dus.
Je kunt uiteraard ook ‘short gaan’ (speculeren op koersdalingen), op dagelijkse basis beleggen (als in: dagelijks kopen en verkopen), in de jaarrekeningen van bedrijven duiken en daar al je tijd aan besteden, maar vergeet niet wat eerder is gezegd: je weet het niet beter dan de rest, en je kent ook niemand die het beter weet dan de rest. Je kunt een keer mazzel hebben met beleggen, of een langere periode geluk hebben, maar op den duur blijkt dat actief vermogensbeheer over het algemeen niet beter presteert dan passief vermogensbeheer. Warren Buffet: in the unlikely event you will ever read this, I’m sorry, it wasn’t meant personal. Voor alle anderen: dit is wel persoonlijk bedoeld. Sorry. Slechts een klein percentage van de miljoenen mensen die denken dat ze beter kunnen beleggen dan de rest, is dat ook. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!
Geniet van recessies als alles in de uitverkoop is, wees op je hoede als dat niet nodig lijkt
Allereerst mijn complimenten voor het lezen tot dit punt. Je haakt kennelijk niet af als het persoonlijk wordt!
Je hebt vast al eens gehoord van een uitspraak als: “je moet kopen wanneer iedereen wilt verkopen en verkopen als iedereen wilt kopen”. Zoals wel vaker het geval is, schuilt hier een zekere waarheid in. Niet iedereen doet dit omdat het tegennatuurlijk is. Eerder kwamen emoties al ter sprake. Wanneer iedereen in je omgeving in paniek is, raak je zelf ook al snel in paniek. Wanneer iedereen in je omgeving een vermogen verdient, ben je bang de boot te missen. DFT weidde hier onlangs nog een artikel aan. Emoties zijn niemand vreemd.
Bij beleggen moet je genieten als het even slecht gaat. Zie het als een kans, dol dwaze dagen zo je wilt, om aandelen in de uitverkoop te kopen. Herinner je je nog dat koersen na een forse daling vaak al weer snel stijgen? En dat veel mensen pas weer instappen als de nieuwe top (bijna) is bereikt en ongelooflijk veel mensen geld verliezen op de beurs? In de coronacrisis daalden beurskoersen met tientallen procenten. En openden honderdduizenden Nederlanders een beleggingsrekening veelal bij prijsvechters zoals DEGIRO en BinckBank. Kennelijk begint dit principe bij de grote massa door te dringen. Dat alleen al is winst!
Wat kan helpen in slechte tijden, is om je te realiseren dat waarschijnlijk een groot deel van je vermogen dat ‘in rook is opgegaan’, veelal je winst is maar niet het principale bedrag dat je oorspronkelijk hebt ingelegd. Bovendien is het helemaal niet in rook opgegaan, zolang jij niet op de verkoopknop drukt of een bedrijf waar je aandelen in houdt niet failliet is gegaan. Wees je daar bewust van en realiseer je dat tot op heden, de markt per saldo altijd en onverbiddelijk omhoog is gegaan.
Bedenk je ook dat door vermogensallocatie je de scherpe randjes van beleggen in aandelen of ETF’s af kunt halen (of, als je dit leest tijdens een forse koersdaling: hebt gehaald, dan wel hopelijk bewust de keuze hebt gemaakt om voor de dollemansrit te kiezen en je eenvoudigweg op de blaren moet zitten en de rit moet uitzitten). Helpt dat alles niet dan kun je altijd nog naar dit nummer luisteren:
Wat ook een reden is dat niet iedereen koopt als anderen verkopen en vice versa is omdat die momenten over het algemeen ook niet altijd even duidelijk zijn. Zelf ben ik bijvoorbeeld al een tijdje van mening dat we het allemaal op het eerste oog wel érg goed hebben, maar valt het mij tegelijkertijd op hoeveel mensen in de schulden zitten. Het Centraal Bureau voor de Statistiek publiceerde onlangs nog een interessant artikel hieromtrent, waarvan ik in elk geval de volgende twee grafieken hier wil delen.
Daarnaast zijn overheidsschulden in de meeste landen afgelopen jaren opgelopen en heeft de ECB niet de kans gegrepen om de rente in deze economische cyclus te verhogen zoals de FED in Amerika dat wel heeft gedaan waardoor we van die kant weinig maatregelen hoeven te verwachten die traditioneel gezien de effecten van een teruglopende consumptie en productie in een recessie dempen. Sterker nog, in een tijd waarop de economie draait als een malle, blijkt het dat de banken een nieuwe kapitaalinjectie nodig hebben omdat ze anders het geld dat zij in de vorige crisis hebben geleend (TLTRO’s), niet terug kunnen betalen.
Ondertussen worden banken door een negatieve rente op het stallen van geld bij de ECB, gestimuleerd om meer geld uit te lenen aan bedrijven en particulieren. En dat terwijl we al zoveel schulden hebben en de financiële crisis uit 2008 met name is ontstaan omdat er zoveel geld voorhanden was. Alsof we er niets van hebben geleerd.
Ook valt mij op dat vrijwel iedereen een annuītaire hypothecaire lening voor het maximale bedrag heeft afgesloten om een huis te kunnen kopen, met een rentevaste periode van 10 jaar. De rente is de afgelopen jaren flink gedaald en daar willen we allemaal maximaal van profiteren, maar veel mensen lijken te zijn vergeten dat de rente weliswaar nog iets kan dalen maar eigenlijk alleen nog maar omhoog kan gaan. Zij lijken zich niet te realiseren dat de maandlasten dan fors stijgen.
Aangezien de meeste gezinnen al uit tweeverdieners bestaan, burn-outs soms volksziekte nummer één lijken te zijn en de meeste mensen de lessen getrokken uit de ervaringen in 2008 en 2009 alweer lijken te zijn vergeten, gok ik persoonlijk dat het binnenkort weer een keertje ‘goed fout’ gaat. Let wel, dat blijft een gok. Niemand kan de toekomst voorspellen, ook ik niet.
De uitspraak: “time in the market beats timing the market” spookt regelmatig door mijn hoofd. Bovendien wijst onderzoek uit dat het overgrote deel van de winst die de afgelopen honderd jaar gemaakt kon worden, voor het overgrote deel in ongeveer 10 dagen gemaakt is. Als je die dagen zou hebben gemist, dan zou je het substantieel lastiger hebben gehad. Neemt niet weg dat je dan maar je hoofd in het zand moet steken wat mij betreft, al blijkt wel dat de beste belegger degene is die ooit vergeten is aandelen te hebben gekocht (en is het record in handen van ‘de’ overleden belegger).
Maak rationele beslissingen, geen emotionele
Hoe het ook zij, essentieel is dat je een plan maakt (op basis van rationele argumenten) en jij je daaraan houdt. Altijd. In goede en slechte tijden. Doe je dat niet dan eindig je bloedend aan de kant van de weg. Dit volgt reeds uit het hiervoor besprokene, maar is dermate belangrijk dat iedereen die ooit iets over beleggen heeft geschreven, het hierover eens is.
Wees sceptisch
Laat je goed informeren maar wees je ervan bewust dat derden zoals adviseurs en beurscommentatoren vrijwel nooit jouw belangen op de eerste plaats stellen. Een adviseur zal geld aan je willen verdienen (de goede adviseurs doen dat op de lange termijn, de slechte willen op korte termijn aan je verdienen). Beurscommentatoren moeten in eerste instantie aan de kijkcijfers denken en de droge materie een beetje spannend en vooral ook snel brengen. Blogs als deze zijn veelal geschreven door goedbedoelende mensen, maar vaak is hetgeen zij brengen incompleet of zelfs onjuist. Altijd fijn, je eigen geloofwaardigheid onderuit halen!
Sta er ook bij stil dat alles wat je in de krant leest en op het nieuws hoort, in beginsel reeds in de beurskoersen is verwerkt. Binnen enkele seconden/minuten is dit al gebeurd, veel sneller dus dan dat het via diverse media jou bereikt. Besef je ook dat partijen zoals brokers en aanbieders van financiële producten of financieel advies alles in het werk stellen om jou te overtuigen dat zij degene zijn die jou het beste product kunnen aanbieden. Het zijn immers op winst gerichte personen of bedrijven die moeten concurreren met anderen om jouw geld te krijgen. Vaak zijn het juist zaken die niet worden genoemd, die relevant voor jou zijn.
De enige manier om als leek te kunnen weten wat niet genoemd wordt, is door je te verdiepen in de materie. Lees je dus goed in, vergelijk de alternatieven en besteed daar tijd aan. Ik vind het nog steeds een raadsel hoe weinig online vergelijkers er zijn op het gebied van brokers bijvoorbeeld. Veel van dergelijke websites zijn gedateerd of proberen je naar één broker te lokken (vast en zeker staat daar een commissie tegenover).
Lees je dus goed in, door gebruik te maken van verschillende, objectieve bronnen. Hoe tijdrovend en/of saai het wellicht ook voor je is. Lees die algemene voorwaarden bijvoorbeeld eens door en wees je ervan bewust dat als je dat niet doet, je ervoor kiest om alsnog een gokje met je vermogen te maken. Als jij je inleest, verklein je de kans op verrassingen in de toekomst. Zelf doe ik dat ook en deel ik mijn bevindingen met iedereen middels dit blog maar ook ik kan en zal dingen over het hoofd zien.
Verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt is niemand anders dan jijzelf
En dat brengt ons tot het op één na laatste hoofdstuk van dit eerste deel in de reeks die over beleggen gaat. Verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt is niemand anders dan jijzelf. Als jij je niet inleest, dan aanvaard je daarmee het risico dat je later met verrassingen wordt geconfronteerd.
Stap je in financiële producten waarvan je niet begrijpt hoe die werken, dan moet je eerst jezelf eens goed in de spiegel aankijken voordat je een ander daarop aanspreekt als de dingen ineens anders gaan dan je had verwacht. Beleggen hoeft niet moeilijk te zijn, maar je kunt het jezelf zo moeilijk maken als je zelf wilt. Met dit blog wil ik het voor Nederlanders makkelijker en inzichtelijker maken om verantwoorde keuzes te maken. Ik zal daarbij nooit complexe financiële producten behandelen.
Als ik iets niet begrijp, dan doe ik het niet. Ik ben namelijk van mening dat je al een prima rendement kunt behalen met relatief eenvoudige financiële producten, zoals aandelen. Financiële producten die al sinds jaar en dag worden verhandeld, getest zijn onder de meest extreme marktomstandigheden en waar veel informatie over beschikbaar is. Al die hippe nieuwe mogelijkheden om snel rijk te worden (terwijl driekwart er verlies op maakt) zijn niet aan mij besteed, maar zo maakt ieder zijn of haar eigen keuzes in het leven en heeft iedereen op diens eigen blaren te zitten.
Je bent of kent niet de slimste persoon op aarde (nee, echt niet), maar dat hoeft ook niet
Zoals reeds uit dit eerste deel van deze serie blijkt hoeft beleggen helemaal niet moeilijk te zijn. Dat jij (again, in the unlikely event Mr. Warren Buffet reads this: I’m sorry, it’s not personal) en ik niet de slimste personen op aarde zijn waar het op beleggen aankomt is niet erg. Je moet je bewust zijn van een aantal zaken voordat je met beleggen begint. Dat is vele malen belangrijker dan de keuze hoe en waarin je gaat beleggen. Bewustwording is het doel van dit eerste deel. Beleggen is niet moeilijk en het hoeft niet neer te komen op domweg gokken. Maar, je moet wel de moeite nemen om je in te lezen voor je ergens aan begint. Wat dat betreft: chapeau! Je hebt dit eerste, lange, deel over beleggen bijna uitgelezen!
Nu jij je bewust bent van de basisregels die mijns inziens bij beleggen komen kijken (check vooral nog even de samenvatting aan het begin van deze blog dat een korte samenvatting schets en laat van je horen als je van mening bent dat er essentiële zaken ontbreken), kun je ervoor kiezen om bijvoorbeeld middels ETF’s op een verantwoorde wijze te beginnen met beleggen en een leuk rendement te behalen met jouw geld. Toekomstige delen uit deze serie zullen allemaal dit eerste deel als fundament hebben.
De volgende delen uit deze serie zullen onder andere gaan over ETF’s, verschillen tussen (aanbieders van) ETF’s, de relevantie van het land waar een fonds is gevestigd, valutarisico’s, brokers, fiscale regelgeving en hoe je het beste kunt instappen (over een langere periode steeds met een klein bedrag (oftewel dollar cost averaging) of met alles ineens), want die vragen zijn zo makkelijk niet te beantwoorden terwijl de resultaten verrassend zijn (ik stond zelf althans verbaast van de antwoorden). De weinige informatie die er al over te vinden is, is veelal met het oog op Amerikaans ingezetenen geschreven en niet voor ons, Nederlanders, woonachtig in dit prachtige land dat zo veel mooie kansen biedt voor euroverzamelaars zoals ik.
Let op: Met beleggen kunt u uw inleg verliezen.
7 reacties
Ik kwam via een link op reddit op dit artikel, maar wat heb je verschillende onderdelen van het ETF / lange termijn investeren goed en treffend samengevat! Voor mij zeker de reden om dit blog aan mijn leeslijst toe te voegen, ik ben erg benieuwd naar andere/volgende artieklen!
Bedankt voor je reactie Mr TFP! En leuk om te zien dat dit blog enkele weken na haar lancering wat aan naamsbekendheid begint te winnen. Ik ben op dit moment bezig met een stuk over rentemiddeling en oversluiten van hypothecaire geldleningen maar ik ben voornemens om daarna uit te weiden over ETF’s, aandelen, obligaties en alle facetten die daarbij komen kijken.
Wat een goed stuk en leuke blog. Ook ik ben via Reddit hierop gekomen.
Persoonlijk ben ik al enige tijd bezig met het versneld aflossen van de hypotheek met EUR 1000 per maand. Op deze manier los ik aflossingsvrij deel van 60k binnen 10 jaar boetevrij af en verkort ik elke maand de looptijd van annuïteitdeel met 2 maanden.
In theorie over 9 jaar – op 49 jarige leeftijd – hypotheekvrij. Met ETF waarschijnlijk meer rendement maar vind het gevoel schuldenvrij te zijn heel fijn.
Zie op fora meer mensen met deze vraag, wellicht leuk om hier ook eens over te posten?
Leuk om te lezen! Ik was zelf in december 2017 van plan om de eerste van in totaal 7 extra aflossingen te doen. Mits ik mijn savings rate op peil zou kunnen houden dan zou ik in 7 jaar tijd de hypotheek hebben kunnen afgelost. Aangezien de jaarlijkse extra aflossingen minder dan 10% van het principale bedrag zouden zijn geweest, had ik geen ‘boetes’ hoeven te betalen aan de bank. Ik mag namelijk jaarlijks maximaal 10% van het oorspronkelijk geleende bedrag extra aflossen (bij de Rabobank is dat meen ik zelfs 20%). Ik heb besloten om het niet te doen. Voornamelijk om 2 redenen.
De eerste is dat wij hoogstwaarschijnlijk binnen 2 tot 3 jaar gaan verhuizen. Als je op korte termijn gaat verhuizen dan is het in verband met de hypotheekrenteaftrek niet verstandig om voor die tijd extra af te lossen op je schuld. Althans, als je flexibel wilt blijven in hoe je jouw geld investeert. Het verschil tussen de verkoopprijs en je hypotheekschuld wordt immers aan je eigenwoningreserve toegevoegd. Investeer je niet dat geld in de aankoop van je nieuwe woning, maar kies je ervoor om het geld (deels) bij de bank te lenen, dan mag je over (een deel van) dat bedrag geen gebruikmaken van de hypotheekrenteaftrek.
De tweede is dat ik een relatief groot bedrag aan liquide middelen wil hebben voor het geval de aandelenkoersen dalen, zoals in het vierde kwartaal van 2018 gebeurde. Ik wil op dat soort momenten over de middelen beschikken om voor een substantieel bedrag aandelen en/of ETF’s te kopen.
Dat neemt niet weg dat het emotionele aspect ook in ogenschouw moet worden genomen en dat is voor iedereen een persoonlijke keuze. Verder hangt het bijvoorbeeld af van je risicobereidheid en de hoogte van de hypotheekrente die je elke maand moet betalen. Ik ga er een mooi stuk over schrijven!
Duidelijk! Wij zijn net verhuisd en ben dit voorlopig niet meer van plan. 🙂
Vind je benadering voor het kopen van ETF ook interessant. Ik lees dat de meeste mensen elke maand voor een vast bedrag aankopen. Periodiek kopen bij dalende koersen (nu bijvoorbeeld) is ook een goede. Al is het wel lastig om het juiste instapmoment te bepalen. Het elke maand aankopen geeft wat dat betreft wel meer rust, echter wellicht (?) een lager rendement over de hele periode.
Een mooi en compleet verhaal over financieel onafhankelijk worden in Nederland. Behalve in het blog van Mr. FOB heb ik nog niet eerder zo’n helder en volledig artikel over FIRE in Nederland gelezen.
Zelf ben ik me momenteel erg aan het verdiepen in de safe withdrawal rate voor mij als Nederlander. Complexe materie waarover met nane Big ERN een fantastische serie blogs over heeft geschreven. Deze zijn echter gericht op de Amerikaanse situatie maar desalniettemin bieden zijn blogs ook handvatten voor niet-Amerikanen. Wellicht vind je het interessant om in een volgend blog eens in te gaan op de invloed van vermogensrendementsheffing ofwel inkomstenbelasting in box 3 op je safe withdrawal rate. En wat het voor de Nederlander extra complex maakt is de invloed van AOW en (werknemers)pensioen die vaak pas jaren later starten maar wel een soms substantieel deel van de uitgaven bekostigen in de toekomst. Voer voor een nieuwe blog?
Erg nuttige informatie dank je wel!
Ben zelf sinds vorig jaar voorzichtig begonnen met aankopen van ETF’s en ben tot nu toe blij met het rendement. Ik hoop dat ik in de slechte jaren mijn hoofd koel kan houden om mijn ‘buy & hold’ strategie voort te zetten.